بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان دختر مقطع ...
فهرست جداول:
| عـنـوان | شماره صفحات |
| جدول ۱-۳ : ضرایب پایایی پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ | ۵۵ |
| جدول ۲-۳ : ماتریس همبستگی سه حوزه پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ | ۵۵ |
| جدول ۱-۴ : توصیف ویژگی های نمونه های مورد پژوهش | ۶۲ |
| جدول ۲-۴ : توزیع فراوانی سطح تصحیلات والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۲ |
| جدول ۳-۴ : توزیع فراوانی شغل والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۳ |
| جدول ۴-۴: توزیع فراوانی رشته های تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش . | ۶۴ |
| جدول ۵-۴: توزیع فراوانی پایه تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۴ |
| جدول ۶-۴ : توزیع فراوانی سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی نمونه های مورد پژوهش | ۶۹ |
| جدول ۷-۴ : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری دردو گروه آزمایش و کنترل . | ۷۰ |
| جدول ۸-۴: نتایج تحلیل کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مقیاس سازگاری کل . | ۷۴ |
| جدول ۹-۴: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس سازگاری | ۷۵ |
| جدول ۱۰-۴ : نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس عاطفی . | ۷۶ |
| جدول ۱۱-۴: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس آموزشی | ۷۷ |
| جدول ۱۲-۴ : نتایج آزمون T گروه های مستقل برای مقایسه میانگین سازگاری در پایه اول و دوم . | ۷۸ |
| فهرست نمودارها | |
| نمودار ۱-۴ : ترتیب تولد نمونه های مورد پژوهش | ۶۵ |
| نمودار ۲-۴ : فراوانی و درصد مولفه های سازگاری در نمونه های مورد پژوهش | ۶۷ |
| نمودار ۳-۴ : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری در دو گروه آزمایش و کنترل . | ۷۲ |
مقدمه
توان سازگاری[۱] در انسان از جمله خصیصه‌هایی تلقی می‌شود که نقش اساسی در تأمین بهداشت روانی و جسمانی او دارد، زیرا مجموعه‌ای از کنش‌ها و رفتارها شرایط و موقعیت‌های جدید فراهم می‌آورد که آدمی قادر می‌شود با ارائه پاسخ‌های مناسب راه کمال را طی کند و این پیشرفت در مقوله روانی و جسمانی قابل مشاهده است، زیرا کارکرد مؤثر در نقش‌ها و تکالیفی که فرد برای آنها اجتماعی شده را به همراه می‌آورد (نوربان و محمدیان شعرباف، ۱۳۷۶).
به تدریج که انسان رشد می‌کند به طور پیوسته باید ساختارهای روانی خود را از نو سازمان بدهد تا بتواند به گونه‌ای مؤثر با محیط خود برخورد نماید. به عبارت دیگر، قدرت سازگاری خود را بالا ببرد تا بتواند با محیط هماهنگ باشد. سازگاری مستلزم تعاملی است که در آن شخص به گونه‌ای نیازهای شخصی خود را در ارتباط عملی با انتظارات محیط هماهنگ می‌کند. پیاژه[۲] معتقد است که این فرایند از طریق درونسازی یا جذب و برون‌سازی یا انطباق انجام می‌گیرد (وظیفه‌شناس، ۱۳۸۰).
سازگاری متشکل از دو فرایند است: منطبق کردن خود با شرایط مشخص و تغییر شرایط برای منطبق کردن آن با نیازهای خود.
منظور از سازگاری مؤثر فقدان بحران نیست، بلکه وضعیتیاست که در آن به طور معمول انتظار می‌رود که استرسهای زندگی مدیریت شده باشد (فنوی، ۱۳۸۰). مک دانلد[۳] (۱۹۸۵) می‌گوید: «وقتی می‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و از نظر عاطفی نیز بتواند با آن تعامل نماید.» (فنونی، ۱۳۸۰).
بنابراین طبق نظریات فوق سازگاری برای انسان یک ضرورت و امر حیاتی به شمار می‌آید از آنجا که انسان در گروه متولد می‌شود و در گروه زندگی می‌کند و اجتماعی می‌شود و در گروه کار می‌کند و حتی در گروه توان سازگاری خود را از دست می‌دهد و ناسازگار می‌شود، این سؤال پیش می‌آید که چرا در گروه این کارکرد را دوباره به دست نیاورد و درمان نشود. بر این اساس و به لحاظ اهمیت مشاوره و روان درمانی گروهی که نقش اساسی در جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه به همراه دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل [۴](TA) بر سازگاری اجتماعی[۵]، عاطفی[۶] و آموزشی[۷] دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گیرد.
بیان مسئله
سازگاری در فرهنگ روانشناسی، عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانسیم با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی با توجه به معنای ضمنی مثبت آن اشاره دارد. یعنی فرد خوب سازگار یافته و این اصطلاح وقتی به کار برده می‌شود که فرد در یک فرایند جاری و غنی از رشد بالقوه خودش، درگیر است و به تغییرات محیطی به طرز مؤثری واکنش نشان می‌دهد. این واژه از طرفی اشاره به یک حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط دارد. حالتی که در آن همه نیازها ارضاء شده‌اند و عملکردهای ارگانیسمی به آسانی تحقق بخشیده می‌شوند (عیدیان، ۱۳۸۵).
مطلب دیگر :
عوامل زیادی با سازگاری که یک ضرورت حیاتی برای انسان محسوب می‌شود در ارتباطند که مهمترین آنها «نحوه برقرار کردن ارتباط و تعامل با دیگران» می‌باشد. به عبارت دیگر، ارتباط و تعامل ناموفق باعث بوجود آمدن ناسازگاری در فرد خصوصاً در نوجوانان و جوانان که داشتن تعاملات اجتماعی به ارتباط با دیگران به ویژه همسالان نقش مهمی در سلامت روانی آنها دارد، می‌شود (احمدی، ۱۳۷۵).
از دیدگاه روانشناسی ارتباطات، کوچکترین واحد ارتباطی در اجتماع رابطه بین دو شخصیت است. برن[۱۰]، معتقد است که شخصیت هر انسانی از سه بخش که در ارتباط با یکدیگر هستند تشکیل می‌شود. کودک، والد و بالغ.بنابراین وقتی انسان می‌خواهد در جامعه سازگار باشد، باید ابتدا خصوصیات شخصیتی سه‌بعدی خود را بشناسد و سپس وارد اجتماع شود. آنگاه خصوصیات سه‌بعدی طرف مقابل را نیز به طور نسبی بشناسد تا بهتر بتواند با او ارتباط برقرار کند. چه اگر ندانیم چگونه و با کدام بعد و در چه موقعیتی رابطه انسانی برقرار کنیم ، دچار شکست در تعامل اجتماعی شده و حالت سرخوردگی و ناکامی پیدا می‌کنیم و در نهایت با محیط انسانی خود ناسازگار می‌شویم (شفیع‌آبادی و ناصری، ۱۳۸۰).
در همین رابطه در پژوهشی حاجی نصیر (۱۳۸۴) با عنوان «تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل برخود پنداره[۱۱] و منبع کنترل[۱۲] دانشجویان دختر دانشگاه های تهران به این نتیجه دست یافت که مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل با اطمینان ۹۹% بر تغییر خود پنداره و منبع کنترل دانشجویان مؤثر بوده است.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینکه نظریه تحلیل رفتار متقابل نظریه قابل فهم و پیشرفته روانشناسی درباره تفکرات، احساسات و ارتباطات افراد است و درک آن برای سنین نوجوانی راحت‌تر است و از طرفی رویکردی است که مفاهیم و متون آن برای گروه های درمانی طراحی شده (کرسنی[۱۳]، به نقل از شفیع‌آبادی، ۱۳۸۰) و نوجوانان گرایش شدیدی به شرکت در گروه دارند، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان سنجیده و مورد بررسی قرار گیرد.
[۱] . Adjustment
[۲] . Piaget
[۳] . Mcdonald
[۴] . Transactional Analysis
[۵] . Social Adjustment
[۶] . Affective Adjustment
[۷] .
[۸] . Witon WLivid
[۹] . Sinha and Sing
[۱۰] . Bern
