...

جدول(۴-۱۷) نتایج تحلیل واریانس چند متغیره، یکراهه در مورد سوال دوم.۹۷

جدول(۴ – ۱۸) نتایج مشخصه های چهارگانه F در مورد سوال چهارم۹۷

جدول(۴-۱۹) نتایج تحلیل واریانس چند متغیره، یکراهه در مورد سوال سوم۹۸

فهرست نمودارها

     عنوانصفحه

الگوی توبیاس درباره اثر اضطراب در  تداخل شناختی.۳۶

مدل مارش.۳۸

منحنی استرس و عملکرد.۴۲

.    درصد افراد نمونه  به تفکیک جنسیت.۸۶

.  درصد افراد نمونه  به تفکیک وضعیت تاهل.۸۷

.     مسیر رابطه بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با اضطراب امتحان۸۸

چکیده:

هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با اضطراب امتحان در جامعه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات در سال تحصیلی۹۰-۱۳۸۹ می باشد.با توجه به جدول مورگان تعداد افراد نمونه برای این پژوهش ۳۷۰ نفر بود،همچنین ازروش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد.

برای گرد آوری داده ها از سه پرسشنامه؛آزمون کنترل بیرونی_درونی راتر(IE)،آزمون انگیزه پیشرفت (ACMT)ومقیاس اضطراب امتحان ساراسون(S.TAS)استفاده شد.

سوالات و فرضیه های پژوهش با بهره گرفتن از آمار توصیفی و استنباطی،مورد بررسی قرار گرفت.نتایج حاصله نشان داد که؛بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با اضطراب امتحان رابطه معنا داری وجود دارد.و همچنین بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت،منبع کنترل و اضطراب امتحان ،انگیزش پیشرفت و اضطراب امتحان رابطه معنا داری یافت شد.

همچنین بین آزمودنی های دختر و پسر در رابطه با متغیرهای منبع کنترل و انگیزش پیشرفت تفاوت معناداری یافت نشد،اما در مورد متغیر اضطراب امتحان تفاوت معنی داری بین دو جنس مشاهده گردید.

واژگان کلیدی:منبع کنترل،انگیزش پیشرفت،اضطراب امتحان.

     فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه:

مادر جامعه ای زندگی می کنیم که با امتحان و آزمون  خو گرفته است ،به طوری که افزایش پیچیدگی ها ی جامعه و اطلاعات ، باعث تعداد فزاینده امتحانات گردیده است.آزمون ها موجب پیشرفت ،عقب افتادن ،پذیرفتن ، محروم کردن ،پاداش دادن ،برچسب زدن ،تبعیض قائل شدن ، احترام و افتخار و طبقه بندی می گردد.ما برای تعیین توانایی های ذهنی ،مهارت های حرکتی ،پایداری هیجانی ،توانایی ها و کمبود های علمی و غیره مورد آزمون قرار می گیریم .از این لحاظ نتایج آزمون ها بسیار با اهمیت است(الیور[۱]،۱۹۷۵ ،به نقل از سرو، ۱۳۸۷ ).

غالباَ لازمه هدف های تربیتی و تخصصی ،عملکرد امتحانی است و زیان و خسارت به جامعه از طریق افرادی که  اضطراب امتحان[۲] دارند ،می تواند بسیار فابل توجه باشد. با وجود شیوع اضطراب امتحان ، امتحان گرفتن ،بخش مهمی از زندگی هر فرد است(شولتز،دیستفانو،بنسون و دیویس ،۲۰۰۴،به نقل از بی شاپ[۳]،۲۰۰۶ ).

امتحان نوعی سنجش است که به بررسی جزئیات یا تحلیل یک موضوع یا یک شخص  می پردازد.اغلب به منظور اندازه گیری دانش ،مهاری ها واستعداد های آزمودنی ها  مورد استفاده قرار می گیرد.امتحانات ،بیشتر در مراکز آموزشی ، روانشناسی ،اعطاء گواهی تخصصی  و بسیاری زمینه های دیگر ، کاربرد دارد.در یک مفهوم تخصصی یا علمی ، امتحانات آزمون هایی هستند که هدفشان تعیین توانایی یک فرد است و معمولاً به صورت کتبی اجرا می شوند(هالادینا و دونینگ[۴]، ۱۹۸۹ ،به نقل از سرو ،۱۳۸۷)

اضطراب امتحان به عنوان پدیده ای رایج که به وفور در مراکز آموزشی و تحصیلی دیده می شود یکی از موانع متعدد در بهره گیری کا مل از دانسته ها ،اندوخته ها و اطلاعات قبلی افراد در جلسات امتحانی به شمار می آید (ساراسون[۵]،۱۹۷۵؛به نقل از ابوالقاسمی،۱۳۸۲ ).

برای برخی از دانش آموزان و دانشجویان هر امتحانی اضطراب آور است. آنها هر چه بیشتر درس می خوانند باز هم قانع نمی شوند ونمی توانند آرمیده باشند. اینان بر این باورند که اضطراب مخوف آنها در عملکردشان اختلال ایجاد می کند ومعمولاَ همین طور نیز می شود.اضطراب امتحان فرساینده آنها می تواند درک سوال های امتحانی را مختل سازد و در بازیابی پاسخ های درست اختلال ایجاد کند.مهم نیست آنها چه قدر باهوش باشند اما هیشه عملکردشان پایین تر از توان آنها ست(پروچاسکا[۶] و نورکراس[۷]، سید محمدی ۱۳۸۱ ).

گرچه اضطراب امتحان امری تازه نیست اما سابقه پژوهش های تجربی در این باره به چند دهه اخیر باز می گردد.هیل[۸] اشاره دارد که بر اساس بر آورد پژوهشگران سالانه حدود ۱۰ میلیون دانش آموز در سطح دبیرستان و ۱۵ درصد از دانشجویان دانشگاه آمریکا اضطراب امتحان را تجربه می کنند.باید توجه داشت که عوامل متعددی در آن دخیل هستندمثل عوامل فردی،آموزشگاهی ،اجتماعی و خانوادگی (شعیری ،ملا میر زایی ، پروری،شه مرادی و هاشمی ،۱۳۸۳ ).

منبع کنترل[۹] و انگیزش پیشرفت[۱۰] جزء متغییر های  فردی و شخصیتی محسوب می شوند،که مطالعات بسیاری را در روانشناسی به خود اختصاص داده اند.

منبع کنترل، فرایندی است که به منبع علیت حاکم بر رفتار فرد اشاره دارد و بین طیفی از درونی تا بیرونی در نوسان است. شخصی که منبع کنترل درونی دارد مسئولیت اعمال خویش را می‌پذیرد و پیامدهای محیطی را نشأت گرفته از علت‌های درونی خویش می‌داند. مانند نگرش‌ها، خلاقیت، توانایی‌ها و عملکردها. فردی که منبع کنترل بیرونی دارد متمایل است کنترل رفتارهایش را به نیروهای بیرونی نسبت دهد. مانند شانس، تصادف، فشارهای محیطی، پول، موقعیت اجتماعی (ابراهیمی صدررآبادی، ۱۳۸۳).

انگیزش پیشرفت، گرایش همه جانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالی‌ترین معیارها، تلاش برای موفقیت در عملکرد و برخورداری از لذتی که با موفقیت در عملکردهمراه است. به عبارت دیگر، حالتی درونی که فرد را به فعالیت وامی‌دارد تا آنجا که می‌تواند و در توان اوست پیشرفت کند و به موفقیت دست یابد (تیوان و اسمیت[۱۱]، ۱۹۸۶، به نقل از ابراهیمی صدرآبادی۱۳۸۳).

مطالعات اولیه هوپ[۱۲](۱۹۳۰)تجارب افراد را در زمینه موفقیت و شکست تشریح کرد.او می گفت که افراد پس از کسب موفقیت ،سطح هدف خود را بالا می برند و بعد از شکست آن را پایین می آورند .افراد سطحی از هدف را انتخاب می کنند که بین دو گرایش متضاد تعادل ایجاد کند(ابراهیم پور،۱۳۸۷).

این نکته مسلم فرض شده است که منبع کنترل بر رفتار و انگیزش تأ ثیر می گذارد.افرادی که عقیده دارند در مورد اعمال خویش چه موفق شوند و چه شکست بخورند،کنترل دارند ،بیش از افرادی که عقیده دارند اعمالشان تأثیر کمی بر پیامد ها دارد،تلاش می کنند و روی موضوعات دشوار پا فشاری می کنند.این وضع به نوبه خود تاثیرات انگیزشی را افزایش می دهد(فارز،۱۹۷۶ ،به نقل از کریم زادگان مقدم، ۱۳۸۷).

در این تحقیق سعی بر آن است که رابطه بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با اضطراب امتحان مورد بررسی قرار گیرد.

۱-۱بیان مسئله

اضطراب پدیده ای بسیار متداول در مطالعات روانشناختی است که سال های زیادی درباره آن تحقیق شده است و در واقع رایج ترین واکنش نسبت به تنیدگی به شمار می آید (ساراسون، ۱۹۸۴).

اضطراب را می توان به عنوان احساس رنج آوری که با یک موقعیت ضربه آمیز کنونی یا با انتظار خطری که به شیئ نا معین وابسته است تعریف کرد(دادستان،۱۳۸۷).

اضطراب به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:

• اضطراب موقعیتی:فرد در برخی از موارد و موقعیت ها مضطرب می شود
• اضطراب خصیصه ای :یعنی اینکه فرد در اکثر اوقات دچار اضطراب است

هنگامی که فرد نسبت به کارایی و استعداد خود در شرایط امتحان و یا در موقعیت های ارزشیابی دیگر دچار نگرانی و تردید می شود سخن از اضطراب امتحان به میان می آید (ساراسون، ۱۹۸۴).

اضطراب امتحان به عنوان تجربه‌ای ناخوشایند با درجات مختلف، حیطه‌های نگرانی و هیجان پذیری را تحت تأثیر قرار داده و از کسب معلومات، چگونگی پردازش صحیح اطلاعات و عملکرد تحصیلی تا انگیزه‌ها، باورها، استعدادها را تحلیل می‌برد و بدین سان مانع رشد و پیشرفت تحصیلی فراگیران می‌گردد (صبحی، ۱۳۸۵).

دانش آموزان و دانشجویانی که اضطراب امتحان را تجربه می کنند معتقدند که ،برای یادگیری و یاد آوری مطالب مشکل چندانی ندارند ولی در جلسه امتحان دچار اضطراب می شوند ،تعا دل عاطفی آنها بهم می خورد، اختلال احشایی ،فیزیولوژیکی  و علایم جسمانی در آنها ظا هر می شود و در بهره گیری کا مل از اندوخته های قبلی خود ناتوان می مانند و ناراحت و ناراضی جلسه امتحان را ترک می کنند(بیابانگرد،۱۳۷۸).

با توضیح مختصری که در رابطه با اضطراب امتحان ارائه شد از عواملی که در این تحقیق فرض می شود نقش اساسی در تعیین اضطراب امتحان داشته باشند منبع کنترل و انگیزش پیشرفت در دانشجویان است.

منبع کنترل: این اصطلاح محور نظریه یادگیری اجتماعی راتر است. این مفهوم به انتظار یا باور کلی افراد در  خصوص عوامل مؤثر بر پاداش یا تنبیه اشاره دارد. افرادی که از منبع کنترل درونی برخوردارند رویدادهای زندگی خودشان را ناشی از عوامل درونی می‌دانند. به عبارت دیگر این افراد بر این باورند که عملکردشان به میزان توانایی و کوشش خاصی بستگی دارد که در جهت انجام امور به کار می‌گیرند، ولی در مقابل افرادی که از منبع کنترل بیرونی برخوردارند رویدادهای زندگی خودشان را ناشی از عوامل بیرونی می‌دانند. به عبارت دیگر این افراد بر این باورندکه عملکردشان به عواملی چون شانس یا دشواری تکلیف بستگی دارد(پروین[۱۳]، ۱۹۸۹، ترجمه جوادی و کدیور، ۱۳۷۴).

سلیگمن[۱۴] (۱۹۷۵) معتقد است هنگامی که همه تلاش‌های افراد در کنترل موقعیت به شکست منجر شوند، آنها مضطرب می‌شوند (دیماتئو، ۱۹۹۱، ترجمه هاشمیان و همکاران، ۱۳۷۸).

افرادی که داری منبع کنترل درونی هستند در موقعیت های استرس زا کنترل بهتری بر روی اعمال خود دارند و عملکرد بهتری از خود نشان می دهند(دهقانی ۱۳۸۰ به نقل از ابراهیم پور ۱۳۸۷).

مطلب دیگر :

راهنمایی بیشتر برای تولید سایت با کیفیت

در بررسی های دیمن و همکاران (۱۹۹۱) و فیدر و ولکمر (۱۹۹۰)بین اضطراب امتحان و منبع کنترل درونی همبستگی منفی گزارش شده است.افراد داری کنترل بیرونی بر خلاف درونی ها مضطرب تر  پرخاشگرتر شکاک تر بودند و همچنین اضطراب امتحان بیشتری راتجربه می کنند(ابولقاسمی و نجاریان ۱۳۷۸).

انگیزش پیشرفت: منظور از انگیزش پیشرفت اشتیاق برای کسب موفقیت وشرکت در فعالیت هایی است که موفقیت در آنها به کوشش و توانایی شخص وابسته است(اسلاوین[۱۵] ،۲۰۰۶ ترجمه، سید محمدی ۱۳۸۵).

افرادی که نیاز شدیدی به کسب موفقیت و شایستگی دارند تمایل دارند محیط خود را تحت کنترل و تسلط در آورند و موجب اتفاق چیزی شوند آنها نمی خواهند به طور منفعل منتظر بمانند که چیزی اتفاق بیفتد و تمایل دارند نتیجه کار را تحت تاثیر خود قرار دهند و روی مسئله و مشکل خود کار کنند (هرسی و بلانچاد[۱۶]،ترجمه، علاقه بند ۱۳۸۱).

پلات و ایشمن دریافتند که همبستگی رفتاری کسانی که منبع کنترل درونی دارند شبیه همبستگی رفتاری کسانی است که نیاز به پیشرفت بالا دارند برای مثال همه آزمودنی‌ها با منبع کنترل درونی و نیاز بالا به پیشرفت هر دو وقت زیادی را برای تکلیف صرف می‌کنند و ترجیح می‌دادند که به جای بخت و اقبال، مهارت و تلاش تعیین‌کننده نتیجه باشد (ابراهیمی صدر آبادی، ۱۳۸۳).

بعضی از افراد از اضطرابشان برای بالا بردن انگیزش و نیروی انسانی برای انجام کار استفاده می کنند دیگر افراد با تضعیف ذهنی و هیجانی به عملکردشان ضرر می رسانند(آلپرت و هابر[۱۷]؛۱۹۶۰ به نقل از سرو،۱۳۸۷).

انگیزش شرط اصلی رشد شخصیت، رضایت خاطر و موفقیت است. بدون انگیزش هدایت فرد به عهده شانس و اقبال می‌افتد و دیگر بر زندگی خویش کنترلی اعمال نمی‌کند و به اضطراب و افسردگی دچار می‌شود (هارتلی بروئر، ترجمه ناهیدی۱۳۸۶).

افراد داری انگیزه بالا در موقعیت های مختلف عموماَ با هیجان های گرایشی مانند:امید  غرور  انتظار  خشنودی پاسخ می دهند.اما افرادی که انگیزه پایینی دارند عموماَ با هیجان های اجتنابی مانند :اضطراب وترس از شکست واکنش نشان می دهند(شولتز[۱۸]، ۱۹۹۰ ،ترجمه ،کریمی و همکاران ۱۳۸۴).

انگیزش به هنگامی که اوضاع دچار اشکال می‌شود، هم توان لازم برای مداومت در کار و هم اشتیاق به انجام دادن تکالیف را به صورتی مطلوب در شخص به وجود می‌آورد. زمانی که انگیزش و شور و شوق وجود داشته باشد، احساس بی‌پناهی و اضطراب کمتر می‌شود (هارتلی بروئر،ترجمه ناهیدی۱۳۸۶).

به نطر می رسد که منبع کنترل وانگیزه پیشرفت در دانشجویان از متغیرها ی تاثیرگذار بر اضطراب امتحان می باشند. بنابراین در پژوهش حاضر،مسئله این است که رابطه ای بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با اضطراب امتحان در دانشجویان کارشناسی ارشد وجود دارد.

[۱]- Oliver

[۲] -test anxiety

[۳] -Bishop

[۴]- Haladyna & Downing

[۵] Sarason