پایان نامه ­ جهت دریافت کارشناسی ارشد رشته ی روانشناسی بالینی(MA) عنوان مقایسه راهبرد های ...

جدول ۳-۲ محاسبه ضریب آلفا با توجه به تک تک سوالات ۷۹

جدول ۳-۳ شاخص های معناداری داده ها در اجرای اول ۸۳

جدول ۳- ۴ ماتریس چرخشی برای ۴ عامل تنظیم هیجان ۸۴

جدول ۳- ۵ ضریب اعتبار و سوال های هر خرده مقیاس ۸۵

جدول ۳- ۵ همبستگی خرده مؤلفه ها با نمره کل پرسشنامه ۸۵

جدول ۳-۶ آزمون t برای مقایسه ۴ مؤلفه و نمره کل تنظیم  هیجان شناختی در دختران و پسران ۸۶

جدول ۳-۷ مقدار ضریب آلفای محاسبه شده ۸۶

جدول ۳-۸ محاسبه ضریب آلفا با توجه به تک تک سوالات ۸۷

جدول ۳-۹ نتایج آزمون تی (t) گروه های مستقل ۹۰

جدول ۳-۱۰  نتایج آماره های توصیفی برای سه مقیاس AAS ، APS ، MAC-R به تفکیک گروه ۹۱

جدول ۳-۱۱ نتایج همسانی درونی (آلفا) و همبستگی بین سه مقیاس  AAS، MAC-R، APS،۲۲۱N- 92

جدول ۴-۱ آماره های توصیفی داده های گروه عادی ۹۴

جدول ۴-۲ آماره های توصیفی داده های گروه مبتلایان به کمبود توجه/بیش فعالی ۹۵

جدول ۴-۳  نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر تنظیم شناختی هیجان ۹۹

جدول ۴-۴   نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر سرزنش خود و فاجعه سازی ۹۹

جدول ۴-۵   نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر کنارآمدن و پذیرش ۱۰۰

جدول  ۴-۶  نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر مثبت اندیشی ۱۰۰

جدول ۴-۷  نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر سرزنش دیگران ۱۰۱

جدول ۴-۸ نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه در متغیر گرایش به اعتیاد ۱۰۱

جدول ۴-۹ بررسی رابطه مولفه های تنظیم شناختی هیجان و استعداد به اعتیاد در مبتلایان به بیش فعالی ۱۰۲

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                                                                   صفحه

نمودار ۲-۱ الگوی کلی شروع مصرف ۴۶

نمودار ۴-۱ مربوط به فراوانی نمرات گرایش به اعتیاد در نمونه مورد مطالعه ۹۶

نمودار ۴-۲ مربوط به فراوانی تنظیم هیجان شناختی در نمونه مورد مطالعه ۹۶

نمودار ۴-۳ مربوط به فراوانی نمرات سرزنش خود و فاجعه آمیزی در نمونه مورد مطالعه ۹۷

نمودار ۴-۴ مربوط به فراوانی نمرات کنار آمدن و پذیرش در نمونه مورد مطالعه ۹۷

نمودار ۴-۵ مربوط به فراوانی نمرات مثبت اندیشی در نمونه مورد مطالعه ۹۸

نمودار ۴-۶ مربوط به فراوانی نمرات سرزنش دیگران در نمونه مورد مطالعه ۹۸

چکیده

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان به عنوان یک اختلال مهم، روز به روز بیشتر شناخته می شود، با این حال بررسی و عوارض ناشی از این اختلال در دانشجویان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این مطالعه علی – مقایسه ا ی ، مقایسه راهبرد های تنظیم شناختی هیجان و استعداد اعتیاد در دانشجویان دارای نشانه های کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) با دانشجویان عادی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های سطح شهر تهران می باشد که از این میان تعداد ۵ دانشگاه به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در مرحله بعد از این دانشگاه ها نمونه مورد نظر با بهره گرفتن از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. حجم نمونه ۱۰۶ نفر بود که،۲۱ نفر در گروه با نشانه های ADHD و ۸۵ نفر در گروه بدون نشانه های ADHD قرار گرفتند. ابزار پژوهش در این تحقیق شامل  پرسشنامه تشخیصی کوتاه اختلال بیش فعالی /کم توجهی بزرگسالان کانرز( (CAARS-S:S، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ)، پرسشنامه پذیرش اعتیاد(AAS) و مقیاس استعداد الکل یا می بارگی مک اندرو MAC-R . از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای آزمون سئوال ها  و جهت بررسی رابطه بین متغییر ها از ضریب همبستگی استفاده شد، و با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS نسخه ۲۱ داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد، میان دانشجویان با نشانه های ADHD و بدون این نشانه ها در نمره کلی تنظیم شناختی هیجان تفاوت معناداری وجود ندارد ( ۰۵/۰ P>). در متغیر استعداد اعتیاد و راهبرد سرزنش خود و فاجعه آمیز پنداری بین دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد (۰۵/۰ P<). همچنین بین استعداد به اعتیاد و راهبردهای سرزنش خود و سرزنش دیگران رابطه معنادار وجود دارد .

کلید واژه ها: اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی، تنظیم شناختی هیجان، استعداد اعتیاد.

 

فصل اول

کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه

تنظیم هیجان فرایندی است که از طریق آن افراد، هیجانهای خود را به صورت هشیار یا ناهشیار تعدیل می کنند تا به طور مناسب به تقاضاهای محیطی متنوع پاسخ دهند (تامپسون[۱]،۱۹۹۴ ؛ بارلو[۲]،۲۰۰۷ ؛ مارتین[۳] و دنیس[۴]،۲۰۰۴؛گروس[۵]، ۱۹۹۸). در زندگی روزمره، افراد همواره راهبردهای منظمی را برای تعدیل شدت و یا نوع تجارب هیجانی خود یا واقعه فراخواننده هیجان به کار می گیرند (دیاموند[۶] ،آسپینوال[۷]، ۲۰۰۳؛گروس ،۱۹۹۸). تنظیم شناختی هیجان به شیوه شناختی مدیریت و دستکاری ورود اطلاعات فراخواننده هیجان اشاره دارد (اوکسنر[۸] ، گروس،۲۰۰۴ ) . به عبارت دیگر، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، به نحوه تفکر افراد پس از بروز یک تجربه منفی یا واقعه آسیب زا برای آنها اطلاق می شود (حسنی و همکاران ،۱۳۸۷). در سالهای اخیر، گارنفسکی و همکاران (۲۰۰۲) ، نه راهبرد متفاوت تنظیم شناختی هیجان را به صورت مفهومی شناسایی کرده اند.

مصرف مواد مخدر در کشور ما سابقه ای دیرینه دارد. از اولین احکام ممنوعیت مصرف تریاک که به ۴۰۰ سال پیش باز می گردد، روشن می شود که عوارض آن صدها سال است که توجه سیاستمدارن را به خود جلب کرده است(رحیمی موقر ،۱۳۸۴). خوردن تریاک در ایران از دوره صفویه و کشیدن تریاک از زمان قاجاریه معمول گردیده است(تقوی،۱۳۶۳). مصرف هروئین نیز از زمان پهلوی آغاز شده است (همان منبع). وابستگی به تریاک در اواسط سده ۱۹ میلادی شیوع بیشتری داشته ، اما تا اواخر همان سده به عنوان یک مشکل عمده پزشکی مطرح نبوده است (سادوک و سادوک[۹]، ۲۰۰۰ ). آمار مواد مخدر کشف شده درسالهای اخیر نشان دهنده روند رو به رشد آن است (احسان منش و همکاران ،۱۳۷۸) و همچنان مشکل اعتیاد در ایران ادامه دارد . از سوی دیگر میزان مرگ و میر در میان معتادان به مواد اوپیوئیدی ۲۰ برابر بیشتر از افراد غیر معتاد است. مرگ و میر معمولا به علت مسمومیت، عفونت، ایدز، خودکشی و دیگرکشی رخ می دهد (تئودور[۱۰]، استرن [۱۱]، ۲۰۰۰). چون پدیده اعتیاد، ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ،اعتقادات مذهبی، شرایط اقتصادی، اجتماعی و پیشینه تاریخی هر کشوری دارد، از این رو تکیه به پژوهش های خارجی چندان مفید نخواهد بود بلکه به بررسیهای منطقه ای و کشوری نیاز اساسی وجود دارد.

بر اساس چهارمین نسخه تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-IV-TR)، اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) با علایمی مانند کمبود توجه و تمرکز، تکانشگری و بیش فعالی مشخص می شود . در این شرایط عملکرد روانی/اجتماعی فرد، یادگیری و شناخت نیز مختل می شود (بیدرمن[۱۲] ، فارائون[۱۳]،۲۰۰۵). این اختلال شایعترین اختلال روانی در کودکان بوده و شیوع آن در جنس مذکر بیشتر از جنس مونث است. در بیشتر مواقع (ADHD) با سایر اختلالات همراه بوده و در ۶۰ درصد موارد، علایم تا دوران بزرگسالی باقی می ماند(کید[۱۴]،۲۰۰۰؛ فروئلیچ[۱۵] و همکاران ۲۰۰۷). اگرچه در سالهای گذشته این باور غلط وجود داشت که این اختلال از سالهای بعد از نوجوانی بهبود می یابد ولی امروز این واقعیت آشکار شده است که این اختلال در بیش از۵۰ تا ۷۵ درصد موارد تا دوران بزرگسالی ادامه خواهد یافت (والندر [۱۶]، هوبرت[۱۷]،۱۹۸۵). تا کنون هیچ عاملی به تنهایی به عنوان علت اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی شناخته نشده است، تصور می شود که این اختلال در نتیجه تعاملات پیچیده بین ژنتیک، محیط و عوامل زیستی می باشد(کلینگ[۱۸] و همکاران ،۲۰۰۸).

گرچه در بسیاری از تحقیقات، به ارتباط ADHD و سوء مصرف مواد پرداخته شده و وجود آن نیز ثابت شده است  ولی در هیچ پژوهشی به مقایسه گرایش به اعتیاد در افراد

 داری  نشانه های کمبود توجه/ بیش فعالی و بدون نشانه های کمبود توجه/ بیش فعالی پرداخته نشده است. همچنین به نظر می رسد افراد مبتلا به نشانه های کمبود توجه/ بیش فعالی در راهبردهای تنظیم شناختی هیجان نیز دچار مشکل باشند پس بر آن شدیم تا این به مقایسه بپردازیم.

 ۱-۲- موضوع پژوهش

مقایسه راهبرد های تنظیم شناختی هیجان و استعداد اعتیاد در دانشجویان دارای نشانه های کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) با دانشجویان عادی

Comparison of cognitive emotion regulation strategies and Addiction Prone in university student with and without Attention deficit – hyperactive disorder (ADHD) symptoms

۱-۳ – بیان مسئله

سا لها پژوهش به نقش مهم تنظیم هیجان در سازش با وقایع تنیدگی زای زندگی وضوح بخشیده است(گرانفسکی[۱۹] ، کراییج[۲۰]، ۲۰۰۶).  تنظیم هیجان[۲۱] دلالت دارد بر به کار گماشتن افکار و رفتارهایی که در هیجان های آدمی تأثیر می گذارند. هنگامی که انسان ها تنظیم هیجان را به کار می گیرند، چگونگی تجارب و تظاهر هیجان های خود را هم تحت اختیار می گیرند. گمان می شود توانایی تنظیم هیجان خصیصه ای از خصوصیات هوش هیجانی است[۲۲] (بارآن[۲۳] ، پارکر[۲۴]، ۲۰۰۰). هیجان ها از دیدی کارکردی تلاش هایی همگرا توسط فرد محسوب می شوند، به منظور ابقاء، تغییر و یا خاتمه دادن به روابط میان فرد و محیط تأثیرگذار گروهی ادعا دارند تنظیم هیجان وابسته به دو سطح است:  فرایند تنظیم هیجان و بازده آن .تنظیم هیجان اینگونه تعریف می شود:  تنظیم هیجان مبتنی است بر فرایندهای درونی و بیرونی پاسخ دهی در برابر مهار و نظارت، ارزیابی و تعدیل تعاملات هیجانی به خصوص خصایص زودگذر و تند آنها برای به تحقق رسیدن اهداف (تامپسون[۲۵]، ۱۹۹۴). تنظیم هیجان می تواند آگاهانه یا ناآگاهانه، زودگذر یا دائمی و رفتاری و یا شناختی باشد، تنظیم هیجان رفتاری، نوعی از تنظیم هیجان است که در رفتار آشکار فرد دیده می شود نسبت  به تنظیم هیجان شناختی که قابلیت مشاهده ندارد و زودگذر است. تنظیم هیجان موفق همراه با دستاوردهای مثبت می باشد، دستاوردهایی چون رشد صلاحیت های اجتماعی (ایزنبرگ[۲۶]، ۲۰۰۰)، سلامتی به کارگیرنده تنظیم هیجان و در مقابل، هیجان تنظیم نشده با اشکال برجسته آسیب های روانی همراه است .مثلا گفته شده است که عدم تنظیم هیجان می تواند منادی رفتارهای مشکل آفرینی همچون خشونت باشد(دیلون[۲۷] و همکاران، ۲۰۰۷). پژوهش ها نشان داده اند که طبقه قدرتمندی از تنظیم هیجان شامل راه های شناختی اداره اطلاعات  هیجانی تحریک کننده است (آسخنر، گروس[۲۸]، ۲۰۰۵).

اعتیاد یک بیماری جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی[۲۹] است که در شکل گیری آن زمینه های پیش اعتیادی متعددی نقش ایفا می کنند. مطالعات نشان داده اند اعتیاد در مصرف کنندگان نیکوتین، الکل و تریاک تنها در بخش کوچکی از جمعیت که به مصرف مزمن مواد می پردازند روی می دهد. به عبارتی این مطالعات سه نکته را نشان می دهند که ۱- تمام افرادی که با مواد مخدر مواجه نمی شوند وابسته یا معتاد نمی گردند. ۲- مواجه طولانی با مواد مخدر شرط کافی برای اعتیاد نیست. از سوی دیگر برخی اشخاص تنها بعد از چند بار مواجه شدن با مواد معتاد می شوند ۳- کسانی که مستعد اعتیاد هستند به مصرف مواد چندگانه تمایل دارند (هیرویی[۳۰] ، آگاتسوما[۳۱]، ۲۰۰۵).  نظریه استعداد اعتیاد[۳۲] بیان می کند که برخی افراد مستعد اعتیاد هستند و اگر در معرض آن قرار بگیرند معتاد می شوند ولی اگر کسیمطلب دیگر :

وفاداری

 استعداد نداشته باشد؛ معتاد نمی شود (گندورا و گندورا، ۱۹۷۰).

نتایج پژوهش ها نشان می دهد که واکنش پذیری بالا و استفاده از راهبردهای تنظیم هیجانی منفی بیشتر، از عوامل خطر زا برای سوء مصرف کنندگان مواد است (ابوالقاسمی و همکاران، ۱۳۸۹). همچنین برخورداری از بیماری روانی زمینه ای یکی از عوامل مستعد کننده برای اعتیاد می باشد.

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی ارثی شایع است که از کودکی وجود داشته و احتمالا علت آن را کاهش عملکرد سیستم های تولید کننده دوپامین در مغز عنوان می کنند (روزلر[۳۳] و همکاران، ۲۰۰۰). بررسی شیوع ADHD و شرح حال افراد مبتلا نشان می دهد که شیوع آن در کودکان ۳ تا ۱۰ درصد می باشد که یک سوم تا دو سوم آنها تا بزرگسالی هم مشکلاتشان ادامه پیدا می کند و شیوع ADHD در جمعیت افراد بزرگسال عادی ۱ تا ۶ درصد تخمین زده می شود (وندر[۳۴] و همکاران، ۲۰۰۱). لذا بر خلاف گذشته امروزه اعتقاد برآن است که نشانه های ADHD بعد از بلوغ عمدتاً ادامه پیدا می کند (وندر و همکاران، ۲۰۰۱ ؛ فاگل [۳۵]و همکاران، ۱۹۹۵). پژوهش های مختلف نشان داده اند که ADHD خطر سوء مصرف مواد، بزهکاری، زندانی شدن، شکست های شغلی، طلاق و مشکلات ازدواج را افزایش می دهد (فاگل و همکاران، ۱۹۹۵).

با توجه به موارد مذکور سوال اصلی پژوهش این است که آیا راهبرد های تنظیم شناختی هیجان و استعداد اعتیاد در دانشجویان دارای نشانه های اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) با دانشجویان عادی تفاوت دارد یا خیر؟

[۱] – Thompson

[۲] -Barlo

[۳] – Martin

[۴] – Dennis

[۵] – Gross

[۶] – Diamond

[۷] – Aspinwall

[۸] – Ochsner

[۹] -Sadock&Sadock

[۱۰] -Theodore

[۱۱] -Stern

[۱۲] – Biederman

[۱۳] – Faraone

[۱۴] – Kidd

[۱۵] – Froehlich

[۱۶] -Wallander

[۱۷] – Hubert

[۱۸] – Kieling

[۱۹] – Granefski

[۲۰] – Kraaij

[۲۱] – Emotion regulation

[۲۲] – Emotional intelligence

[۲۳] – Bar-On Parker

[۲۴] – Parker

[۲۵] – Thompson RA.

[۲۶] – Eisenberg N

[۲۷] – Dillon DG

[۲۸] – Oschner

[۲۹] – Bio-psycho-socio-spiritual

[۳۰] – Hiroi