از آنجایی که نیروی انتظامی یکی از مهمترین سازمان ها و تشکیلاتی است که برقراری نظم و امنیت در جامعه را بر عهده دارد ، عملکرد این نهاد می تواند زمینه ساز ایجاد احساس امنیت ، اعتماد نسبت به پلیس باشد یا برعکس احساس ناامنی و عدم اعتماد به آنان را سبب شود. بنابراین عملکرد مثبت و نحوه نگرش و تعاملات و کنش آنان علاوه بر اینکه در ایجاد حس امنیت در اذهان و افکار مردم موثر است ، بر نحوه قضاوت و تفکر مردم نسبت به پلیس بی تاثیر نخواهد بود و این قضاوت می تواند در صورت مثبت بودن منجر به تعامل مطلوب مردم با پلیس در انجام وظایفی که بر عهده دارد، شود و کارکنان نیز باید برخورد های خوب و مناسبی را اتخاذ کنند.
منابع انسانی توانمند و با انگیزه، ارزشمندترین سرمایه سازمان ها بوده و در صورت به کارگیری با ترکیب مناسب ، می تواند کمبودهای احتمالی دیگر منابع را تا حدودی جبران نماید. عدم کنترل و نظارت در هر سازمان موجب حذف یا اتلاف استعدادهای بالقوه و به تبع آن کاهش کارآیی آنها می گردد و حذف افراد ناکارآمد در راستای رضایت مشتریان و افزایش کیفیت ارائه ی خدمات و حمایت از کارکنان توانا و دارای صلاحیت معنا پیدا می کند لذا حفظ و نگهداری این منبع مهم یکی از ضرورت های سازمانی تلقی می گردد.
بدیهی است که موضوع کنترل و نظارت برای سازمان پلیس به لحاظ وظایف مهم و حساس آنها به عنوان مجری قانون و تأمین کننده نظم و امنیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است .سازمان پلیس جهت تحقق اهداف سازمانی خود مستلزم وجود کارکنانی است که از توانمندی و مهارت بالایی برخوردار باشند. شناخت عوامل سازمانی موثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان هم می تواند در کاهش جرایم کارکنان عامل اساسی به شمار رود.
بنابراین می توان با افزایش سطح آگاهی های اجتماعی ، فرهنگی ، روان شناختی و سیاسی ماموران پلیس ، آنها را در خدمت رسانی به شهروندان یاری کرد. ( ابتهاج ، ۱۳۸۵ ).
پرسش اصلی پژوهش این است که عوامل سازمانی موثر بر اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی کدامند ؟ و به چه ترتیب و سازوکارى مى توان تخلفات کارکنان گشت انتظامی درکلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد .
چالش های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در مورد موضوع تحقیق حاضر به شرح زیر می باشد :
الف ) غیبت ب) تمارض ج) رشوه د ) برخورد نامناسب مامورین با مردم
آگاهی از مسیر شغلی پلیس و ویژگیهای آن و عوامل تاثیرگذار بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی پلیس یکی از دغدغه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریزبوده است که با گذشت زمان تبدیل به یک مسئله گردیده است. تخلفات پرسنل عبارتند از ۱- غیبت پرسنل از محل کار – ۲- کم کاری کارکنان – ۳- تمارض کارکنان به بیماری جهت اعزام به بهداری و اخذ گواهی سطح سلامتی – ۴- اخذ رشوه – ۵ – ضرب و شتم مجرمین توسط کارکنان – ۶- بد رفتاری و فحاشی متهمین توسط کارکنان . جرائم وتخلفات کارکنان ریشه در هر موضوعی که داشته باشد نمی تواند بی ارتباط با نادیده انگاشتن سلامت کاری از سوی آنان باشد.
البته نباید فراموش کرد که مردم نیز در تعامل سازنده با پلیس بی تاثیر نیستند. متاسفانه امروزه شهروندان هنگامی که قانون به ضررشان است آن را فراموش می کنند ولی در اوقاتی که به نفع آنهاست به شدت خواهان اجرای آن هستند و این حاکی از آن است که مدنیت ، علی رغم بوجودآمدن شهرهای بزرگ و تکنولوژی مدرن هنوز در بین مردم نهادینه نشده است و اغلب مردم به حقوق خود قانع نیستند و حق خود را بر حق دیگران مقدم می دانند .
موضوع اصلی تحقیق که بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی تبریز است ، لیکن به دلیل فراوانی مؤلفه های عوامل سازمانی دو عامل فرهنگ و ساختار که جزو مؤلفه های ریشه ای در عوامل سازمانی هستند را انتخاب کرده و به بررسی آنها پرداخته ایم. تا اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز را شناسایی کرده و عوامل موثر بر آنها را از نظر علمی بررسی و نشان دهیم که به چه ترتیب و سازوکارى مى توان تخلفات کارکنان
گشت انتظامی در کلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد و مشکل سازمان را برطرف نماییم.
مطلب دیگر :
۱-۴ اهمیت و ضرورت تحقیق
تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در اسناد و مدارک موجود ، بیانگر آن است که انجام مطالعات علمی در رابطه با این تحقیق از سابقه چندانی برخوردار نیست. در واقع تا کنون تحقیقی با عنوان تحقیق پیش رو در رابطه با بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی در شهر تبریز صورت نپذیرفته است.
بنابراین ضرورت اهمیت و پرداخت به مسئله مذکور از این رو حائز اهمیت است که استاندارد سازی و تعالی رفتار کارکنان ، تقویت واحد های تخصصی و حرکت به سمت حرفه ای شدن در ماموریت ها و طرح ها باید از اولویت برنامه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در سال های اخیر باشد. بر همین اساس ، سعی خواهد شد که تمامی نیروهای پلیس بنا بر یک الگوی استاندارد رفتاری و به طور همسان رفتار کنند.
با توجه به بررسی پژوهش ها و سوابق کاری که محقق در نیروی انتظامی داشته است ، مشاهده شده که نیروی انتظامی ، اکثراً به دلیل اعمال خلاف شئون کارکنان ، از طرف مردم سلب اعتماد شده و برای سازمان و جامعه مشکل ساز بوده است. به همین دلیل انجام این پژوهش ضروری به نظر آمده تا بتوانیم راه حلی برای کاهش اعمال خلاف شئون در کارکنان گشت انتظامی پیدا کرده و مثمر ثمر واقع شویم.
دغدغه فکری بنده به عنوان یک محقق ، از انجام این تحقیق ، کاهش و به حداقل رساندن اعمال خلاف شئون ، در رفتار و عملکرد کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز است . با توجه به تحقیقات طولانی و سوابق کاری بنده در نیروی انتظامی به این نتیجه رسیدیم که در این مورد تحقیقات لازم و کافی و اثر بخش صورت نگرفته است. لذا انجام چنین پژوهش علمی را در این برهه ی زمانی ، لازم و ضروری دانستیم.
شناسایی تأثیر عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت ضمن آگاهی خود آنان ، به فرماندهان نیز کمک می کند تا عوامل گشت را از نظر ویژگی های روانی و شخصیتی مورد ارزیابی قرار دهند و آنهایی را انتخاب کنند که دارای ویژگی هایی هستند که در تحقیقات گوناگون نشان داده شده است برای یک پلیس خوب بودن مورد نیاز است. همچنین می تواند نقشه راهی باشد برای فرماندهان تا با تکمیل آموزش ، کارایی و تأثیر گذاری آنها را ارتقاء دهند . ضرورت این تحقیق به این دلیل است که پلیس معتقد است که راه اندازی گشت ها به صورت سواره و پیاده می تواند موجب پیشگیری از وقوع جرم شود . به همین دلیل از دیرباز در ساختار تشکیلاتی واحدهای انتظامی از قبیل آگاهی ها و کلانتری ها واحدهای گشت آشکار پیش بینی شده است و بخشی از اعتبارات پلیس صرف این کار می شود. از سال ۱۳۷۶ فرماندهی انتظامی تهران بزرگ نیز با همین اعتقاد اقدام به راه اندازی گشت انتظامی علاوه بر گشت های کلانتری ها و آگاهی ها در سطح تهران بزرگ کرده است.
در خصوص ضرورت و اهمیت این تحقیق می توان به موارد زیر اشاره داشت :
اول اینکه : برآوردی از نوع رفتارهای کارکنان کلانتری ها در سطح شهر تبریز به دست خواهد آمد.
دوم اینکه : یک نوع بازشناسی از آیین نامه ها و ارزیابی در این خصوص مشخص خواهد شد .
و مهم تر از همه اینکه یک نوع خلاء پژوهشی در این زمینه وجود دارد و با انجام این تحقیق می توانیم قدری از این خلا را پر کنیم.
یکی دیگر از دلایل اساسی در اهمیت و ضرورت این تحقیق بحث پیشگیری وضعی و نوع گشت انتظامی بر کاهش و جلوگیری از اعمال خلاف شئون است ، زیرا همان طور که واضح است ، پیشگیری از جرا یم به مراتب برای نیروی انتظامی چه از نظر اقتصادی و چه از نظر زمانی و به کارگیری نیروی پلیس با صرفه تر از برخورد با مجرمان پس از ارتکاب جرم است. گماردن یک مأمور پلیس در خیابان به عنوان گشت پیاده ، به منظور جلوگیری از سرقت و جرایم دیگر برای پلیس بسیار آسان تر از رسیدگی به وقوع سرقت و جرایمی است که رخ داده و در این رابطه مخارج و هزینه های سنگینی را خواسته یا ناخواسته به نیروی انتظامی تحمیل می کند. بنابراین از این منظر کاهش هزینه ها را نیز می توان از جمله دلایل ضرورت